कैलालीमा २२ क्रसर उद्योग मापदण्ड विपरीत सञ्चालनमा

एकेन्द्र थापा १ वर्ष अगाडि

कैलालीमा दर्ता तथा सञ्चालनमा रहेका क्रसर उद्योगहरुले पूर्ण रुपमा ढुङ्गा, गिट्टी, बालुवा उत्खनन, बिक्री तथा व्यवस्थापन सम्बन्धी मापदण्ड २०७७ को पालना नगरेको पाइएको हो ।

जिल्लामा १५ वटा क्रसर उद्योग दर्ता भएका छन् । केही क्रसर उद्योग गैर कानूनी रुपमा सञ्चालनमा छन् । ती सञ्चालनमा रहेका कुनै पनि क्रसर उद्योगले सरकारले निर्धारण गरेको मापदण्डको पालना गरेका छैनन् ।

कैलालीका सहायक प्रखुम जिल्ला अधिकारी यज्ञरा जोशीले जिल्लामा सञ्चालनमा रहेको क्रसर उद्योगहरुले मापदण्ड पूरा नगरेको बताए । उनले उद्योगहरुलाई पत्राचार गरिएको बताए। जिल्लामा क्रसर उद्योग दर्ता गर्दा सबैले मापदण्ड पूरा गरेको दाबी गरिएको छ ।

तर, नेपाल सरकारले २०७७ बाट लागु गरेको नयाँ मापदण्डअनुसार जिल्लाका कुनै पनि उद्योगले पूरा गरेका छैनन् ।

घरेलु तथा सानो उद्योगको तथ्याँक अनुसार कैलालीमा १५ उद्योग दर्ता गरिएको पाइएको भएपनि जिल्लामा २२ उद्योग सञ्चालनमा छन् । उनीहरुमा कसैको पनि पूर्ण मापदण्ड पुगेको छैन् ।

घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय धनगढीका प्रमुख कोमलराज जोशीले जिल्लामा क्रसर उद्योग दर्ता गर्दाको समयमा सबैको मापदण्ड पूरा भए पनि नयाँ मापदण्ड कसैको पनि नपुगेको बताए ।

उनले अनुगमनका क्रममा जिल्लामा २२ क्रसर उद्योग सञ्चालनमा रहेको पाइएको बताए । जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका क्रसर उद्योगहरुमा धुलो नियन्त्रणका लागि पानी छर्किने व्यवस्था, मानव बस्तीको दूरी, क्रसरमा शेड (छोप्ने)को व्यवस्था, वृक्षारोपण, धमिलो पानी फिल्टरको व्यवस्था र ध्वनी प्रदूषण नियन्त्रणको व्यवस्था गरिएको छैन ।

स्थानीय प्रशासनले प्रत्येक वर्ष क्रसर उद्योगहरुको अनुगमन गर्दै आएको छ । तर, मापदण्ड पूरा नगर्ने उद्योगहरुलाई कारबाही गरिएको छैन् ।

जिल्लामा विकास आयोजना तथा योजनाहरुका लागि पनि क्रसर उद्योगहरु स्थापना गरिएका छन् । ती उद्योगले स्वीकृतिसम्म नलिएको पाइएको छ ।

जिल्लामा सञ्चालनमा रहेको सबै उद्योगहरुलाई मापदण्ड पूरा गर्न र कानूनी रुपमा अनुमती नलिएका उद्योगलाई अनुमती लिन भनिएको सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी जोशीले बताए ।

कैलालीमा हेमकुन्ड क्रसर उद्योग, वेस्टन क्रसर उद्योग, श्रीपुर क्रसर उद्योग, कर्णाली क्रसर उद्योगको मात्र प्रत्येक वर्ष स्थलगत अनुगमन गर्ने गरिएको छ । जिल्लामा दर्ता भएका अन्य उद्योगहरु सञ्चालनमा नरहेको भन्दै अनुगमन हुँदैन् ।

ढुङ्गा, गिट्टी, बालुवा उत्खनन, बिक्री तथा व्यवस्थापन सम्बन्धी मापदण्ड २०७७ मा वन क्षेत्र, घना बस्तीबाट र शैक्षिक संस्था, धार्मिक स्थल, स्वास्थ्य संस्थाहरु २ किलोमिटरको दूरीमा मात्र क्रसर उद्योग सञ्चालन गर्न पाइने उल्लेख गरिएको छ ।

राजमार्ग, खोला तथा नदी किनार, ऐतिहासिक ताल, पक्की पुलबाट ५ सय मिटर, चुरे पहाडको फेदीबाट १५ सय मिटरको दूरीमा मात्र क्रसर उद्योग सञ्चालन गर्न पाइने मापदण्डमा लेखिएको छ ।

कैलालीमा सञ्चालनमा रहेका कुनै पनि क्रसर उद्योगले मापदण्ड पूरा गरेका छैनन् । नेपाल सरकारले २०७७ बाट लागु गरेको नयाँ मापदण्ड अनुसार जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका कुनै पनि क्रसर उद्योगको मापदण्ड नपुगेको हो ।

जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका उद्योगहरुको प्रत्येक वर्ष अनुगमन हुँदै आएको भए पनि कारबाही भएको छैन् । जिल्लामा प्रत्येक वर्ष अबैध क्रसर उद्योगहरुको संख्यामा वृद्धि हुँदै गए पनि स्थानीय प्रशासन मूकदर्शक बन्दै गएको छ ।